روغن دنده
بسیاری از رانندگان و مالکان خودرو، به نقش روغن موتور توجه ویژهای دارند اما روغن دنده یا همان روغن گیربکس، اغلب در سایهی این توجه قرار میگیرد. در حالیکه روغن دنده
نقشی کلیدی در عملکرد نرم، انتقال بهینه نیرو، و محافظت از چرخدندهها در سیستم گیربکس خودرو ایفا میکند. در این مقاله به معرفی کامل روغن دنده، انواع آن، اهمیت انتخاب
درست، و نکاتی برای نگهداری بهتر از آن میپردازیم.
روغن دنده چیست؟
روغن دنده نوعی روغن روانکننده با ویسکوزیته بالا و مواد افزودنی خاص است که در سیستمهای انتقال قدرت مانند گیربکس دستی، دیفرانسیل، و برخی انتقالهای اتوماتیک
استفاده میشود. این روغن وظیفه دارد تا سایش بین چرخدندهها را کاهش داده، انتقال نیرو را روانتر کند، و از فرسایش، خوردگی، و داغشدن بیش از حد قطعات جلوگیری نماید.
چرا روغن دنده اهمیت دارد؟
سیستم گیربکس و دیفرانسیل خودرو، به دلیل عملکرد مکانیکی مداوم تحت فشار و بار بالا قرار دارند. چرخدندهها در تماس مستقیم با یکدیگر کار میکنند و اگر روانکنندهای مناسب
بین آنها وجود نداشته باشد، اصطکاک، دما و فشار بالا به سرعت باعث فرسودگی، قفل شدن یا حتی شکست قطعات خواهد شد. روغن دنده از این اتفاقات جلوگیری میکند و
عمر مفید گیربکس را افزایش میدهد.
انواع روغن دنده
روغنهای دنده بر اساس ترکیبات پایه، سطح محافظت و محل استفاده دستهبندی میشوند. مهمترین دستهبندیها عبارتند از:
۱. بر اساس گرید SAE
استاندارد SAE، گرید ویسکوزیته (گرانروی) روغن را تعیین میکند. اعداد رایج برای روغن دنده عبارتند از:
SAE 75W-90: مناسب برای گیربکسهای دستی و عملکرد عالی در سرما و گرما
80W-90 : متداول در خودروهای سواری و وانتها
SAE 85W-140: مورد استفاده در دیفرانسیل خودروهای سنگین یا شرایط سخت
۲. بر اساس نوع ترکیب
معدنی (Mineral): ساخته شده از نفت خام تصفیه شده، مناسب برای خودروهای قدیمیتر
سنتتیک (Synthetic): مقاومت حرارتی بالا، ماندگاری بیشتر و مناسب برای خودروهای مدرن
نیمه سنتتیک: ترکیبی از دو نوع بالا با ویژگیهای میانه
۳. بر اساس سطح API
API (American Petroleum Institute) استانداردهای کیفی روغن را مشخص میکند. سطوح متداول برای روغن دنده عبارتند از:
API GL-1 تا GL-5: هرچه عدد بالاتر باشد، سطح محافظت و فشارپذیری روغن بیشتر است
GL-4: مناسب برای گیربکسهای دستی
GL-5: مناسب برای دیفرانسیل و سیستمهایی با فشار بالا
تفاوت روغن دنده با روغن موتور
بسیاری از افراد تصور میکنند که روغن دندههای همان روغن موتور است، در حالیکه تفاوتهای اساسی بین آنها وجود دارد:
| ویژگیها | روغن موتور | روغن دندهها |
|---|---|---|
| محل استفاده | موتور خودرو | گیربکس، دیفرانسیل |
| ویسکوزیته | نسبتاً کم | بالا |
| افزودنیها | پاککننده، ضدسایش | فشارپذیر، ضدخورندگی |
| دمای کاری | بالا | بسیار بالا و تحت فشار |
| رنگ | معمولاً روشنتر | معمولاً تیره و غلیظتر |
زمان تعویض روغن دنده
برخلاف روغن موتور که دوره تعویض کوتاهتری دارد، روغن دنده معمولاً بین ۴۰،۰۰۰ تا ۸۰،۰۰۰ کیلومتر تعویض میشود، مگر در شرایط رانندگی خاص مانند بکسل کردن،
سربالاییهای مداوم، یا آبوهوای خیلی گرم. پیشنهاد میشود:گیربکس دستی: هر ۵۰ هزار کیلومتردیفرانسیل: هر ۶۰ هزار کیلومترگیربکس اتوماتیک (در صورت استفاده
از روغن دنده مجزا): طبق توصیه دفترچه راهنمانشانههای نیاز به تعویض روغن دندهسخت جا رفتن دندهها یا تقه زدن صداهای غیرعادی از گیربکس یا دیفرانسیل نشتی
روغن از زیر گیربکس بوی سوختگی یا گرمای زیاد اطراف سیستم انتقال اگر هر یک از این نشانهها را مشاهده کردید، بهتر است وضعیت روغن دنده را بررسی یا تعویض کنید.
نکات مهم در انتخاب روغن دنده
برای انتخاب روغن موتور مناسب، همیشه باید با دفترچه راهنمای خودرو مطابقت داشته باشد و مشخصات سازنده رعایت شود. خرید از برند معتبر بیدومکس
تضمینکننده کیفیت و دوام روغن است. همچنین از روغنهای تاریخگذشته یا فاقد بستهبندی معتبر استفاده نکنید. سازگاری با شرایط آبوهوایی نیز اهمیت دارد؛
در مناطق سرد از گریدهای 75W و در مناطق گرم از گریدهای 85W استفاده کنید تا عملکرد موتور بهینه باقی بماند.
نتیجهگیری
روغن دندههای، یکی از عناصر حیاتی در عملکرد صحیح و بینقص سیستم گیربکس و دیفرانسیل خودرو است. انتخاب صحیح، تعویض بهموقع و استفاده از برندهای معتبر،
باعث میشود تا خودرو شما بدون صدای اضافه، نرم و مطمئن حرکت کند. با صرف هزینهای منطقی برای روغن دندههای، میتوانید از هزینههای سنگین تعمیر گیربکس
جلوگیری کنید و عمر مفید خودرو را افزایش دهید.
